Rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych – co warto wiedzieć?

Kto to jest rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych?

Rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych to osoba o wysokich kwalifikacjach oraz dużym doświadczeniu, specjalizująca się w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej. Rzeczoznawcą może zostać osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa lub posiada tytuł zawodowy inżynier lub magister inżynier oraz przygotowanie zawodowe obejmujące znajomość przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętność stosowania zawartych w nich wymagań i doboru zabezpieczeń przeciwpożarowych stosownie do tych wymagań potwierdzone egzaminem złożonym z wynikiem pozytywnym [1]. 

Jak wygląda egzamin dla osób ubiegających się o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy?

Egzamin składa się z części [2]:

• pisemnej obejmującej znajomość przepisów prawa i wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz doboru zabezpieczeń przeciwpożarowych;
• ustnej polegającej na rozwiązaniu problemów z zakresu działania rzeczoznawcy na przykładzie opisanych przypadków.

Część pisemną egzaminu przeprowadza się w formie testu, który składa się z 40 pytań i trwa 40 minut. Rozpoczęcie egzaminu pisemnego liczy się od momentu rozdania testu wszystkim zdającym. Wybór odpowiedzi z testu polega na zakreśleniu na karcie testu odpowiedzi jednej z trzech propozycji odpowiedzi (A albo B albo C). W trakcie rozwiązywania testu dopuszcza się jednokrotną zmianę zakreślonej odpowiedzi i tylko w zakresie jednego pytania testowego. W takim przypadku zdający potwierdza parafą ostateczną odpowiedź na pytanie testowe. W przypadku dokonania przez zdającego więcej niż jednej zmiany zakreślonej odpowiedzi lub w przypadku braku parafy, za zmianę zakreślonej odpowiedzi za dane zadanie testowe przyznaje się 0 punktów.
Podstawą ustalenia wyniku z testu są odpowiedzi zakreślone na karcie testu. Każde pytanie testowe jest oceniane w następujący sposób:

• odpowiedź prawidłowa – 1 punkt;
• odpowiedź nieprawidłowa – minus 1 punkt;
• brak odpowiedzi – 0 punktów.

Wynik części pisemnej egzaminu stanowi sumę punktów uzyskanych za odpowiedzi prawidłowe pomniejszoną o punkty ujemne za odpowiedzi nieprawidłowe. Warunkiem uzyskania oceny pozytywnej w części pisemnej egzaminu jest uzyskanie co najmniej 21 punktów. Każdy test jest sprawdzany odrębnie przez dwóch członków komisji egzaminacyjnej wyznaczonych przez przewodniczącego komisji egzaminacyjnej albo jego zastępcę.

Część ustna egzaminu obejmuje ocenę:

• odpowiedzi na pytania zadawane przez członków komisji egzaminacyjnej;
• umiejętności samodzielnej pracy zdającego z dokumentacją związaną z wykonywaniem zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, w szczególności w zakresie:
  – dokonywania oceny pod względem zgodności rozwiązań zawartych w dokumentacji projektowej z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej,
  – określania rozwiązań zamiennych w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej,
  – sporządzania ekspertyz technicznych i innych opracowań technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Czas na przygotowanie się zdającego do zaprezentowania umiejętności samodzielnej pracy z dokumentacją, o której mowa powyżej, wynosi 20 minut od przedstawienia przez komisję egzaminacyjną problemu i przekazania dokumentacji. W części ustnej egzaminu zdający może korzystać z materiałów pomocniczych, w szczególności z tekstów aktów prawnych, Polskich Norm oraz innych opracowań.

Wynik egzaminu ustala się na posiedzeniu komisji egzaminacyjnej bezpośrednio po przeprowadzeniu części ustnej egzaminu.

Dla kogo zwolnienie z części pisemnej egzaminu?

Osoba ubiegająca się o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy może być zwolniona z części pisemnej egzaminu, jeżeli posiada co najmniej 10-letnią praktykę [1]:

• w wykonywaniu czynności kontrolno-rozpoznawczych w rozumieniu art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej lub w sprawowaniu nadzoru nad wykonywaniem tych czynności;
• w prowadzeniu prac naukowych lub badawczo-rozwojowych z zakresu ochrony przeciwpożarowej w instytutach badawczych lub uczelniach;
• w wykonywaniu zawodu inżyniera pożarnictwa lub projektanta w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane oraz ukończyła w Szkole Głównej Służby Pożarniczej studia podyplomowe dla osób ubiegających się o wykonywanie zawodu rzeczoznawcy;
• w wykonywaniu czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, posiadała w okresie ich wykonywania tytuł zawodowy inżynier i dyplom ukończenia studiów w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego wydany do dnia 30 września 2019 r. lub studiów na kierunku inżynieria bezpieczeństwa w zakresie bezpieczeństwa pożarowego wydany po dniu 30 września 2019 r. oraz ukończyła studia podyplomowe, o których mowa powyżej.

Zwolnienia nie stosuje się do osób, które już raz uzyskały wynik negatywny z egzaminu.

Do czego uprawniony jest rzeczoznawca?

Rzeczoznawca jest uprawniony do [1]:

• uzgadniania projektów zagospodarowania działki lub terenu, projektów architektoniczno-budowlanych, projektów technicznych i projektów urządzeń przeciwpożarowych;
• uzgadniania projektów innych niż powyżej;
• sporządzania ekspertyz technicznych i innych opracowań technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej;
• wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Do czego obowiązany jest rzeczoznawca?

Rzeczoznawca jest obowiązany do [1]:

• prowadzenia i przechowywania przez okres 5 lat ewidencji uzgodnionych projektów zagospodarowania działki lub terenu, projektów architektoniczno-budowlanych oraz projektów technicznych oraz kopii zawiadomień o uzgodnieniu tych projektów, wraz z dowodami ich wysłania;
• udostępniania dokumentów, o których mowa powyżej, na żądanie komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej właściwemu dla miejsca lokalizacji obiektu budowlanego lub właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania rzeczoznawcy, Komendantowi Głównemu Państwowej Straży Pożarnej lub osobom przez nich upoważnionym;
• zawiadamiania o zmianie swojego miejsca zamieszkania Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej i komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej właściwych ze względu na nowe i poprzednie miejsce zamieszkania w terminie 30 dni od dnia zmiany miejsca zamieszkania;
• samodzielnego podnoszenia kwalifikacji zawodowych w zakresie znajomości przepisów i stanu wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Samodzielne podnoszenie kwalifikacji zawodowych obejmuje w szczególności:

• przygotowanie i wygłoszenie referatu na kongresie, zjeździe, konferencji lub sympozjum naukowym lub technicznym;
• opublikowanie jako autor lub współautor książki, artykułu lub tłumaczenia;
• udział w kongresach, zjazdach, konferencjach lub sympozjach naukowych lub technicznych;
• udział w warsztatach szkoleniowych i innych formach szkoleń;
• udział w internetowych programach edukacyjnych;

w zakresie wiedzy i umiejętności dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Samodzielne podnoszenie kwalifikacji zawodowych rzeczoznawca potwierdza uzyskaniem pozytywnego wyniku ze sprawdzianu. Rzeczoznawca przystępuje do sprawdzianu najpóźniej w piątym roku po roku, w którym został powołany do wykonywania zawodu rzeczoznawcy albo w którym uzyskał pozytywny wynik z ostatniego sprawdzianu.

Kto sprawuje nadzór nad działalnością rzeczoznawców?

Nadzór nad działalnością rzeczoznawców sprawuje Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej przy pomocy komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej. Nadzór nad działalnością rzeczoznawców jest sprawowany w zakresie [1]:

• uzgadniania przez nich projektów zagospodarowania działki lub terenu, projektów architektoniczno-budowlanych, projektów technicznych oraz projektów urządzeń przeciwpożarowych;
• wykonywania przez nich ekspertyz technicznych lub opinii, o których mowa w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej;
• wywiązywania się przez nich z obowiązków.

Nadzór komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej nad działalnością rzeczoznawców jest sprawowany w stosunku do obiektów budowlanych zlokalizowanych na terenie województwa (oraz do rzeczoznawców zamieszkałych na terenie województwa w zakresie wywiązywania się przez nich z obowiązków.

Bibliografia:

[1] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U.2022.2057 t.j.).
[2] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie egzaminu dla osób ubiegających się o przyznanie prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz sprawdzianu dla rzeczoznawców (Dz.U. 2015.2083).